Co to jest mediacja?

Mediacja (łac. mediare-być w środku) to proces, w którym strony dobrowolnie uczestniczą w rozwiązaniu sporu przy pomocy osoby trzeciej- bezstronnego mediatora. Kompetentny mediator wykorzystując wiedzę z zakresu komunikacji i psychologii konfliktu oraz doświadczenie pomaga zwaśnionym stronom w osiągnięciu porozumienia i zawarciu ugody.

Celem mediacji nie jest ustalenie, kto ma rację, lecz jakie są interesy i potrzeby stron oraz trwała likwidacja konfliktu poprzez poprzez wypracowanie akceptowalnego przez strony rozwiązania.

Mediacja może się odbywać na podstawie umowy z mediatorem, albo na skutek postanowienia sądu, prokuratora, policji, kierujących sprawę do mediacji. Jest procesem, w którym strony będące w sporze, ich doradcy oraz eksperci spotykają się z neutralnym i kompetentnym mediatorem w celu jego rozwiązania. W drodze mediacji mogą być rozpatrywane wszelkie sprawy cywilne, które mogą być rozpatrywane w drodze ugody zawartej przed sądem.

Ugoda zawarta przed mediatorem ma moc ugody zawartej przed sądem i po zatwierdzeniu przez sąd podlega wykonaniu w drodze egzekucji. Wszczęcie postępowania mediacyjnego przerywa bieg przedawnienia.

 Zalety mediacji

• Dobrowolność
  Mediacja jest możliwa tylko za zgodą obu stron. Strony mogą na każdym etapie odstąpić od udziału w mediacji. Wniosek o mediację jest pierwszym gestem strony w kierunku porozumienia się z drugą stroną.
• Poufność
  Mediacja jest poufna, wszystko zostaje między stronami. Uczestnicy mediacji są zobowiązani do zachowania tajemnicy z przebiegu.
• Bezstronność
  Mediator nie opowiada się po stronie żadnego uczestnika mediacji. Dystansuje się od konfliktu i przyjmuje wobec niego neutralny punkt widzenia.
• Własność konfliktu stron
  Mediator nie wydaje arbitralnych rozstrzygnięć, a jedynie pomaga stronom w komunikacji i osiągnięciu porozumienia. Strony samodzielnie podejmują decyzje i zachowują pełną kontrolę nad wynikiem postępowania.
• Szybkość postępowania
  Proces mediacji daje stronom możliwość szybkiego zakończenia sporu. W mediacji nie chodzi bowiem o utarczki prawne, manipulacje i zniszczenie przeciwnika, lecz o szczerą rozmowę. Dobra mediacja, która jest prowadzona przez kompetentnego mediatora i zaangażowaniu stron może zakończyć się w trakcie jednego posieczenia, czasem kilku dni. 
• Niskie koszty
  Koszty mediacji są wielokrotnie niższe niż koszty postępowania sądowego. W umowie o mediację strony z mediatorem ustalają wysokość kosztów. W mediacji, do której skierował strony sąd koszty mediacji będą wchodzić w skład kosztów procesu i ich zasady określa rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości. Jeżeli ugodę zawarto przed mediatorem w toku sprawy sądowej, sąd zwraca powodowi ¾ uiszczonego wpisu.
• Skuteczność
  Współcześnie mediacja pojawiła się jako znakomity ,,lek'' na przeciążony system wymiaru sprawiedliwości, jego formalizm, przewlekłość i wysokie koszty. Sukcesy mediacji potwierdzają wszystkie statystyki z jej zastosowania w USA, Unii Europejskiej i wielu innych krajach. Wskazują one bowiem, że poprzez mediację da się rozwiązać ok. 70-80% konfliktów, a mediacje są udane w 60% do 80% przypadków. 

Zadania mediatora

Osoba mediatora ma kluczowe znaczenie dla przebiegu mediacji. Mediator nie rozstrzyga sporu, ale jako neutralna i bezstronna osoba trzecia, pomaga stronom we właściwej komunikacji oraz osiągnięciu porozumienia i zawarciu ugody. Mediator przede wszystkim powinien nie szkodzić (,,primum non nocere''). Rola mediatora nie jest łatwa. Musi zatem być kompetentny i odbyć stosowne szkolenia. Profesjonalizm mediatora to znajomość rzemiosła mediacji – psychologii konfliktu, prawidłowej komunikacji interpersonalnej, zasad oraz procedur negocjacji i mediacji, podstaw prawnych mediacji. Zadaniem mediatora jest przywrócenie zakłóconych relacji między będącymi w konflikcie stronami i usprawnienie wzajemnego rozumienia się oraz pomoc w skutecznej realizacji ich własnych interesów poprzez wypracowanie porozumienia satysfakcjonującego obie strony sporu.

Etapy postępowania mediacyjnego

• wszczęcie postępowania mediacyjnego
  • złożenie wniosku o mediację przez stronę lub strony (mediacja umowna),
  • skierowanie sprawy do mediacji przez sąd, prokuratora, policję,
  • wyrażenie zgody na mediację przez strony,
  • wyznaczenie przez mediatora terminu oraz miejsca mediacji.
• sesja mediacyjna
  • wystąpienie mediatora-wyjaśnienie stronom istoty i zasad mediacji,
  • uzgodnienia proceduralne mediatora ze stronami,
  • prezentacja przez strony własnego stanowiska w sporze,
  • wzajemna konfrontacja stanowisk przez strony,
  • przedstawienie przez mediatora diagnozy konfliktu i interesów stron,
  • rozmowy na osobności mediatora ze stronami,
  • kreatywna pomoc mediatora stronom w negocjowaniu rozwiązań sporu.
• uzgodnienia końcowe        
  • wybór rozwiązania możliwego do zaakceptowania dla obu stron,
  • przygotowanie przez strony projektu ugody przy pomocy mediatora,
  • sprawdzenie przez mediatora zgodności z prawem ugody,
  • sporządzenie protokołu z mediacji przez mediatora,
  • podpisanie ugody przez strony sporu.